Прикметники
Adjektíva označujú vlastnosti osôb, zvierat, vecí a javov.
Ділимо їх на:
| Якісні | Dajú sa stupňovať (mladý - mladší - najmladší) | mladý, starý, dobrý, zlý, pekný, škaredý, nový, dlhý, múdry |
|---|---|---|
| Відносні | Nedajú sa stupňovať | drevený, kamenný, rybí, psí |
| Присвійні |
|
otcov, synov, matkin, sestrin, dedov, kolegov, priateľkin |
Відмінювання прикметників
Adjektíva skloňujeme vždy podľa substantíva, pred ktorým stoja.
- ten pekný muž
- tá pekná žena
- to pekné dieťa
- Для чоловічого роду використовуємо закінчення -ý.
- Для жіночого роду використовуємо закінчення -á.
- Для середнього роду використовуємо закінчення -é.
- Aký je dom? - Dom je vysoký.
- Aká je ruža? - Ruža je pekná.
- Aké je srdce? - Srdce je červené.
Pozn.: V slovníkoch sa tradične uvádza adjektívum v mužskom rode, v N sg. (napr. pekný, malý, vysoký).
Типи відмінювання pekný та cudzí
Tieto dva vzory sú veľmi podobné. Rozdiel medzi nimi je v mäkkom zakončení pri vzore cudzí a tvrdom zakončení pri vzore pekný.
| Однина | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Чоловічий рід | Жіночий рід | Середній рід | Чоловічий рід | Жіночий рід | Середній рід | |
| N | pekn-ý | pekn-á | pekn-é | cudz-í | cudz-ia | cudz-ie |
| G | pekn-ého | pekn-ej | pekn-ého | cudz-ieho | cudz-ej | cudz-ieho |
| D | pekn-ému | pekn-ej | pekn-ému | cudz-iemu | cudz-ej | cudz-iemu |
| A |
|
pekn-ú | pekn-é |
|
cudz-iu | cudz-ie |
| L | pekn-om | pekn-ej | pekn-om | cudz-om | cudz-ej | cudz-om |
| I | pekn-ým | pekn-ou | pekn-ým | cudz-ím | cudz-ou | cudz-ím |
| Множина | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Чоловічий рід (назви істот) | Інші | Чоловічий рід (назви істот) | Інші | |||
| N | pekn-í | pekn-é | cudz-í | cudz-ie | ||
| G | pekn-ých | pekn-ých | cudz-ích | cudz-ích | ||
| D | pekn-ým | pekn-ým | cudz-ím | cudz-ím | ||
| A | pekn-ých | pekn-é | cudz-ích | cudz-ie | ||
| L | pekn-ých | pekn-ých | cudz-ích | cudz-ích | ||
| I | pekn-ými | pekn-ými | cudz-ími | cudz-ími | ||
Тип páví
За типом páví відмінюються прикметники утворені від назв тварин. При відмінюванні прикметників цього типу не дотримується правило ритмічного скорочення, тому закінчення залишаються довгими.
| Однина | |||
|---|---|---|---|
| Чоловічий рід | Жіночий рід | Середній рід | |
| N | páv-í | pávia | páv-ie |
| G | páv-ieho | páv-ej | páv-ieho |
| D | páv-iemu | páv-ej | páv-iemu |
| A |
|
páv-iu | páv-ie |
| L | páv-om | páv-ej | páv-om |
| I | páv-ím | páv-ou | páv-ím |
| Множина | |||
|---|---|---|---|
| Чоловічий рід (назви істот) | Інші | ||
| N | páv-í | páv-ie | |
| G | páv-ích | páv-ích | |
| D | páv-ím | páv-ím | |
| A | páv-ích | páv-ie | |
| L | páv-ích | páv-ích | |
| I | páv-ími | páv-ími | |
Типи otcov та matkin
За типом otcov та matkin відмінюються присвійні прикметники.
| Однина | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Чоловічий рід | Жіночий рід | Середній рід | Чоловічий рід | Жіночий рід | Середній рід | |
| N | otcov | otcov-a | otcov-o | matkin | matkin-a | matkin-o |
| G | otcov-ho | otcov-ej | otcov-ho | matkin-ho | matkin-ej | matkin-ho |
| D | otcov-mu | otcov-ej | otcov-mu | matkin-mu | matkin-ej | matkin-mu |
| A |
|
otcov-u | otcov-o |
|
matkin-u | matkin-o |
| L | otcov-om | otcov-ej | otcov-om | matkin-om | matkin-ej | matkin-om |
| I | otcov-ým | otcov-ou | otcov-ým | matkin-ým | matkin-ou | matkin-ým |
| Множина | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Чоловічий рід (назви істот) | Інші | Чоловічий рід (назви істот) | Інші | |||
| N | otcov-i | otcov-e | matkin-i | matkin-e | ||
| G | otcov-ých | otcov-ých | matkin-ých | matkin-ých | ||
| D | otcov-ým | otcov-ým | matkin-ým | matkin-ým | ||
| A | otcov-ých | otcov-e | matkin-ých | matkin-e | ||
| L | otcov-ých | otcov-ých | matkin-ých | matkin-ých | ||
| I | otcov-ými | otcov-ými | matkin-ými | matkin-ými | ||
| Чоловічий рід | Жіночий рід | |
|---|---|---|
| Otec | Matka | |
| Однина: to je... | ||
| ON | otcov brat | matkin brat |
| ONA | otcova kniha | matkina kniha |
| ONO | otcovo auto | matkino auto |
| Множина: to sú... | ||
| ONI | otcovi kolegovia | matkini kolegovia |
| ONY | otcove knihy | matkine knihy |
За типом otcov (otec - чоловічий рід):
synov, bratov, Petrov, študentov, dedkov, kamarátov...
За типом matkin (matka - жіночий рід):
dcérin, sestrin, Lenkin, študentkin, babkin, kamarátkin...
| To je dom Lenky. | To je Lenkin dom. | Lenka жіночого роду - за типом matkin |
| To je žena kamaráta. | To je kamarátova žena. | kamarát je mužského rodu - podľa vzoru otcov |
| To je auto brata. | To je bratovo auto. | brat je mužského rodu - podľa vzoru otcov |
Утворення ступенів порівняння прикметників та прислівників
Stupňovanie môže byť pravidelné alebo nepravidelné. Nepravidelne stupňujeme len týchto päť adjektív (a od nich utvorených prísloviek):
dobrý, zlý, malý, veľký, pekný
Всі інші мають регулярні форми ступенів порівняння.
Pravidelné stupňovanie
Druhý stupeň adjektív tvoríme pomocou prípony -ší/-ejší ?. Tretí stupeň tvoríme tak, že k druhému stupňu jednoducho pridáme predponu naj-.
| 1. ступень |
ľahký
легкий
|
šikovný
šikovný
|
|---|---|---|
| 2. ступень |
ľahší
легший
|
šikovnejší
šikovnejší
|
| 3. ступень |
najľahší
найлегший
|
najšikovnejší
najšikovnejší
|
Príslovky stupňujeme rovnako, len v druhom stupni používame príponu -šie/-ejšie ?, v treťom stupni opäť len pridáme predponu naj- k druhému stupňu.
| 1. ступень |
ľahko
легко
|
šikovne
šikovne
|
|---|---|---|
| 2. ступень |
ľahšie
легше
|
šikovnejšie
šikovnejšie
|
| 3. ступень |
najľahšie
найлегше
|
najšikovnejšie
najšikovnejšie
|
Nepravidelné stupňovanie
| 1. ступень | 2. ступень | 3. ступень |
|---|---|---|
|
dobrý
/
dobre
dobrý / dobre
|
lepší
/
lepšie
lepší / lepšie
|
najlepší
/
najlepšie
najlepší / najlepšie
|
|
zlý
/
zle
поганий / погано
|
horší
/
horšie
гірший / гірше
|
najhorší
/
najhoršie
найгірший / найгірше
|
|
malý
/
málo
малий / мало
|
menší
/
menej
менший / менше
|
najmenší
/
najmenej
найменший / найменше
|
|
veľký
/
veľa
великий / багато
|
väčší
/
viac
більший / більше
|
najväčší
/
najviac
найбільший / найбільше
|
|
pekný
/
pekne
pekný / pekne
|
krajší
/
krajšie
krajší / krajšie
|
najkrajší
/
najkrajšie
najkrajší / najkrajšie
|
Порівняння
| 1. ступень | 2. ступень | 3. ступень |
|---|---|---|
|
Jano je vyšší než Katka. | Jano je najvyšší z celej triedy. |