Linksniai

Slovakų kalboje yra 6 linksniai, tradiciškai jie numeruojami:

• 1. linksnis - nominatív (N) - vardininkas (V.)
• 2. linksnis - genitív (G) - kilmininkas (K.)
• 3. linksnis - datív (D) - naudininkas (N.)
• 4. linksnis - akuzatív (A) - galininkas (G.)
• 6. linksnis - lokál (L) - vietininkas (Vt.)
• 7. linksnis - inštrumentál (I) - įnagininkas (Įn.)

Penktas linksnis - šauksmininkas šiuo metu jauk beveik nenaudojamas. Jo funkciją (kreipinio išreiškimas) perėmė vardininkas.

• Ako sa máte, pán Kováč?
• Kde bývaš, Zuzka?
• Otec, kedy prídeš?

Išliko ir yra naudojamos tik kelios šauksmininko formos: pane, človeče, bože, majstre, šéfe, chlapče, otče, synu, bratku, priateľu, švagre, kmotre, chlape, Zuzi, babi, oci, mami. pane, človeče, bože, majstre, šéfe, chlapče, otče, synu, bratku, priateľu, švagre, kmotre, chlape, Zuzi, babi, oci, mami.

Vardininkas

Vardininkas yra pirmas slovakų kalbos linksnis. Žodynuose kaip pagrindinę linksniuojamojo žodžio formą visada pateikiame vardininko formą. Atsako į klausimus: kto? čo?

Sakinio veiksnys yra dažniausiai reiškiamas vardininku.

• Tá žena je pekná.
• Žiak píše úlohu.
• Slovensko leží v strednej Európe.

Vardininkas naudojamas ir kreipiniui išreikšti (jis beveik visiškai pakeitė anksčiau naudotą penktą linksnį, šauksmininką).

Kilmininkas

Kilmininkas yra antras slovakų kalbos linksnis. Atsako į klausimus: koho? čoho? Pvz.:

Idem z domu.

Idem od domu.

Idem do domu.

Kilmininkas naudojamas ir priklausymui išreikšti:

• Lenka má knihu. To je kniha Lenky.
• Môj otec má auto. To je auto môjho otca.

• Lenka -> To je dom Lenky.
• Peter -> To je auto Petra.
• žiak -> To je zošit žiaka.
• priatelia -> To sú knihy priateľov.
• môj priateľ -> To je pes môjho priateľa.

Taip pat žiūrėkite: Asmeninių įvardžių linksniavimas

Naudininkas

Naudininkas yra trečias slovakų kalbos linksnis. Atsako į klausimus: komu? čomu?

Galininkas

Galininkas yra ketvirtas slovakų kalbos linksnis, vienas iš dažniausiai naudojamų. Jis žymi tiesioginį objektą (tai, į ką nukreiptas veiksmas). Galininką valdo, pavyzdžiui, veiksmažodžiai vidieť, robiť, mať...

• Peter, čo vidíš na tejto fotografii?
• Je tam môj otec, moja mama a naše auto. (N)
• Vidím môjho otca, moju mamu a naše auto. (A)
• Sú tam jeho študenti, jej deti a ich knihy. (N)
• Vidím jeho študentov, jej deti a ich knihy. (A)
• Kde je moja kniha? (N)
• Ja mám tvoju knihu. (A)
• Čo robíš? Robím domácu úlohu. (A)

Vietininkas

Vietininkas yra šeštas slovakų kalbos linksnis. Jis atsako į klausimus: o kom? o čom?

Vietininkas VISADA naudojamas su prielinksniu. Tai prielinksninis linksnis.

• Rozprávame sa o prázdninách.
• Kde je Zuzka? Zuzka je v škole.
• Na námestí sa koná koncert.
• Kde bývaš? Bývam v Bratislave.

Naudojamas ir nurodyti laiką:

• Ráno vstávam o siedmej.
• O dvanástej obedujeme.
• Prídem po piatej hodine.

Įnagininkas

Įnagininkas yra septintas slovakų kalbos linksnis. Šis linksnis išreiškia aplinkybę (vietos, laiko, būdo ar priežasties). Jis atsako į klausimus: s kým? s čím?

Įnagininkas be prielinksnio (kým? čím?) išreiškia būdą, pvz. keliavimo, apmokėjimo ir pan.

• byť niečím/niekým
• stať sa niečím/niekým
• zaoberať sa niečím/niekým
• živiť sa niečím
• inšpirovať sa niečím/niekým
• cestovať niečím
• platiť niečím
• prekvapiť niečím
• zásobovať niečím
• pokrývať niečím
• dláždiť niečím
• zabávať niečím

• Čím cestuješ do školy?
• Cestujem autobusom/vlakom/električkou.
• Môžem platiť kreditnou kartou?
• Po meste turisti cestujú taxíkmi.
• Píšeme farebnými ceruzkami.
• Nejedz rukami.
• Deti sa utierajú uterákmi.
• Nezaoberáme sa parciálnymi problémami.
• Študenti prekvapili originálnymi nápadmi.
• Inšpiruje sa bojovými umeniami.
• Bufet zásobujeme minerálkami.

Įnagininkas gali būti vartojamas, pavyzdžiui, su prielinksniu s (so): s (so), pod, nad, pred, za, medzi

• S kým ideš do mesta?
• Idem s bratom.
• Karol sa stretol s priateľmi.
• Rozprávam sa so spolužiakmi.
• Dieťa sa hrá s hračkami.
• Rozprávame sa s priateľmi a kamarátmi pri káve.
• Parkujeme pred vašimi oknami.
• Nové obchodné centrum stavajú za záhradami.
• Pod nohami máme pevnú zem.
• Vietor zúril nad lesmi a horami.
• Medzi domami je krásny park.

Reikia skirti:

• S kým ideš do školy? S priateľmi. = Ja a priatelia ideme do školy.
• Čím/ako ideš do školy? Autobusom. = Ja idem do školy autobusom. = autobusu

Prielinksnis s turi vokalizuotą formą, kuri eina prieš žodžius, prasidedančius s, š, z, ž (kad būtų lengvesnis tarimas). Vokalizuotą prielinksnį tariame kaip [zo], pvz.:

• so svetrom [zo svetrom]
• so školou [zo školou]
• so záhradou [zo záhradou]
• so žiakmi [zo žiakmi]

Prielinksniai pod, nad, dviem, za, medzi turi erdvės reikšmę. Jie vartojami įnagininko linksniu, kai yra vietos reikšmė (kur?). Prielinksniai pred ir medzi taip pat turi laiko reikšmę.

• Prišla som skoro, ešte pred študentkami.
• Medzi štvrtou a šiestou (hodinou) sme boli na večeri.