Įvardžiai

Įvardžiai pavaduoja daiktavardžius, būdvardžius, skaitvardžius arba prieveiksmius. Įvardžiai ne pavadina daiktus tiesiogiai, o į juos nurodo.

Žiak píše úlohu. - On píše úlohu.
Rád čítam zaujímavé knihy. - Rád čítam také knihy.

Įvardžius skirstome į:

Asmeninius:
- a) pagrindiniai: ja, ty, on, ona, ono, my, vy, oni, ony
- b) savybiniai: môj, tvoj, jeho, jej, náš, váš, ich
Sangrąžinius:
- a) pagrindiniai: seba/sa (Naudininke sebe/si)
- b) savybiniai: svoj
Parodomuosius: ten, tá, to, tí, tie, tento, táto, toto, títo, tieto, onen, oné...
Klausiamuosius: kto? čo? aký? ktorý? kde? kedy? prečo? ako? koľký?
Santykinius (sudėtiniame prijungiamajame sakinyje): kto, čo, aký, ktorý, kde, kedy, prečo, ako, koľký...
Nežymimuosius: niečo, dakto, bárskoľko, všeličo, ktosi, kdekoľvek...
Apibrėžiamuosius: ten istý, taký istý, iný, každý, všetci, nikto, nijaký, sám, samý...

Įvardžių linksniavimas

Asmeninių įvardžių linksniavimas

Skiriame įvardžių ja, ty, on ir ono ilgąją(mňa, teba, jeho...) ir trumpąją formas (ma, ťa, ho...). Trumpoji forma niekada nevartojama sakinio pradžioje.

Vidím ťa. Ťa vidím.
Vidím teba. Teba vidím.

a) pagrindiniai

	Vienaskaita					Daugiskaita
N	`ja`	`ty`	`on`	`ona`	`ono`	`my`	`vy`	`oni`	`ony`
G	mňa/ma	teba/ťa	jeho/neho/ -ňho/-ň	jej/nej	jeho/neho/ -ň	nás	vás	ich/nich	ich/nich
D	mne/mi	tebe/ti	jemu/nemu/ mu	jej/nej	jemu/nemu/ mu	nám	vám	im/nim	im/nim
A	mňa/ma	teba/ťa	jeho/neho/ ho/-ňho/ -ň	ju/ňu	jeho/ho/ -ň	nás	vás	ich/nich	ich/ne
L	(o) mne	(o) tebe	(o) ňom	(o) nej	(o) ňom	(o) nás	(o) vás	(o) nich	(o) nich
I	mnou	tebou	ním	ňou	ním	nami	vami	nimi	nimi

Pastaba: formas neho, nemu, nej, ňu, nim, ne ir t.t. vartojame tik junginiuose su prielinksniais.

Čakám na neho.
Idem k nemu.
Bez nich je smutný.

b) savybiniai

Vienaskaita
	Vyriškoji giminė	Moteriškoji giminė	Beasmenė giminė
N	`môj`	moj-a	moj-e
G	môj-ho	moj-ej	môj-ho
D	môj-mu	moj-ej	môj-mu
A	môj-ho ^? môj ^?	moj-u	moj-e
L	moj-om	moj-ej	moj-om
I	moj-ím	moj-ou	moj-ím

Daugiskaita
	Vyriškoji giminė (gyvos būtybės)	Visi kiti
N	moj-i	moj-e
G	moj-ich	moj-ich
D	moj-im	moj-im
A	moj-ich	moj-e
L	moj-ich	moj-ich
I	moj-imi	moj-imi

Pastaba: taip pat linksniuojame ir įvardžius tvoj, náš, váš bei svoj.

Apie savybinius įvardžius klausiame naudodami klausiamuosius įvardžius čí, čia, čie, priklausomai nuo to, kurios gramatinės giminės yra daiktavardis, apie kurį klausiama.

Čí je to pes? To je môj pes.
Čia je to kniha? To je tvoja kniha.
Čie je to auto? To je naše auto.

Čí sú to rodičia? To sú moji rodičia.
Čie sú to knihy? To sú moje knihy.
Čie sú to autá? To sú moje autá.

	Vienaskaita			Daugiskaita
	`čí`	`čia`	`čie`	čí (vyriškosios giminės gyvos būtybės)	čie (kitas)
JA	`môj` `dom`	`moja` `mama`	`moje` `dieťa`	`moji` `rodičia`	`moje` `deti`
TY	`tvoj` `dom`	`tvoja` `mama`	`tvoje` `dieťa`	`tvoji` `rodičia`	`tvoje` `deti`
MY	`náš` `dom`	`naša` `mama`	`naše` `dieťa`	`naši` `rodičia`	`naše` `deti`
VY	`váš` `dom`	`vaša` `mama`	`vaše` `dieťa`	`vaši` `rodičia`	`vaše` `deti`
ON, ONO	`jeho` `dom`	`mama`	`dieťa`	`rodičia`	`deti`
ONA	`jej` `dom`	`mama`	`dieťa`	`rodičia`	`deti`
	`ich` `dom`	`mama`	`dieťa`	`rodičia`	`deti`

Savybiniai pirmojo (ja – môj; my - náš) ir antrojo asmens (ty – tvoj; vy - váš) įvardžiai linksniuojami taip, kaip atitinkamas daiktavardis.

tvoja malá sestra
tvoju malú sestru
o tvojej malej sestre
...

Savybiniai trečiojo asmens (on – jeho; ona – jej; ono – jeho; oni – ich; ony - ich) įvardžiai nekaitomi! Jų forma lieka tokia pati visose giminėse, skaičiuose ir linksniuose.

jeho dom, jeho domu, jeho domy...
jej mačka, jej mačky, jej mačke...
ich auto, ich auta, ich autá...

Sangrąžinių įvardžių linksniavimas

a) pagrindiniai

N -
G - seba
D - sebe/si
A - seba/sa
L - (o) sebe
I - sebou

Sangrąžinis įvardis sa gali būti vartojamas ir su tais veiksmažodžiais, su kuriais jūsų kalboje nevartojamas, ir atvirkščiai:

volať sa stať sa - tapti

Asmenuojant sangrąžinis įvardis nekinta!

Ako sa voláš?
Volám sa Kristína.
Oni sa volajú Karl a Tom.

b) savybiniai

Vienaskaita
	Vyriškoji giminė	Moteriškoji giminė	Beasmenė giminė
N	`svoj`	svoj-a	svoj-e
G	svoj-ho	svoj-ej	svoj-ho
D	svoj-mu	svoj-ej	svoj-mu
A	svoj-ho ^? svoj ^?	svoj-u	svoj-e
L	svoj-om	svoj-ej	svoj-om
I	svoj-ím	svoj-ou	svoj-ím

Daugiskaita
	Vyriškoji giminė (gyvos būtybės)	Visi kiti
N	svoj-i	svoj-e
G	svoj-ich	svoj-ich
D	svoj-im	svoj-im
A	svoj-ich	svoj-e
L	svoj-ich	svoj-ich
I	svoj-imi	svoj-imi

Kada vartojame savybinį įvardį svoj?

Jano mi požičal knihu. Čiu knihu? Svoju knihu. -> Jano mi požičal svoju knihu.
Jano man paskolino knygą. Kieno knygą? Savo knygą. - Jano man paskolino savo knygą.

Dėmesio: Negalime sakyti: *Svoja kniha je zaujímavá. - sakinys neturi prasmės.

On mi požičal svoju knihu.
Peter mi požičal (Petrovu) knihu.

On mi požičal svoju knihu.
Jano mi požičal (Janovu) knihu.

On mi požičal jeho knihu.
Peter mi požičal Janovu knihu.

On mi požičal jeho knihu.
Jano mi požičal Petrovu knihu.

Ona mi požičala svoju knihu.
Martina mi požičala (Martininu) knihu.

Ona mi požičala svoju knihu.
Lucia mi požičala (Luciinu) knihu.

Ona mi požičala jej knihu.
Martina mi požičala Luciinu knihu.

Ona mi požičala jej knihu.
Lucia mi požičala Martininu knihu.

Kiti pavyzdžiai:

Rodičia dali svoje deti do materskej školy.
Trénujte svoju pamäť!
Svoj mozog musíme cvičiť.
Deti ľúbia svojich rodičov.

Parodomųjų įvardžių linksniavimas

	Vienaskaita			Daugiskaita
N	`ten`	`tá`	`to`	`tí`	`tie`
G	toho	tej	toho	tých	tých
D	tomu	tej	tomu	tým	tým
A	toho / ten ^?	tú	to	tých	tie
L (o)	tom	tej	tom	tých	tých
I	tým	tou	tým	tými	tými

Klausiamųjų įvardžių linksniavimas

	Vienaskaita			Daugiskaita
N	`aký`?	`aká`?	`aké`?	`akí`?	`aké`?
G	akého?	akej?	akého?	akých?	akých?
D	akému?	akej?	akému?	akým?	akým?
A	akého? / aký? ^?	akú?	aké?	akých?	aké?
L (o)	akom?	akej?	akom?	akých?	akých?
I	akým?	akou?	akým?	akými?	akými?

	Vienaskaita			Daugiskaita
N	`čí`?	`čia`?	`čie`?	`čí`?	`čie`?
G	čieho?	čej?	čieho?	čích?	čích?
D	čiemu?	čej?	čiemu?	čím?	čím?
A	čieho? / čí? ^?	čiu?	čie?	čích?	čie?
L (o)	čom?	čej?	čom?	čích?	čích?
I	čím?	čou?	čím?	čími?	čími?

Klausiamųjų įvardžių kto, čo linksniavimas (linksnių klausimai)

N	kto?	čo?
G	koho?	čoho?
D	komu?	čomu?
A	koho?	čo?
L (o)	kom?	čom?
I	kým?	čím?

Skirtumas tarp aký – ktorý

Do akého obchodu? klausiame apie daikto ypatybę. Pavyzdžiui:
Do malého obchodu, do veľkého obchodu, do nového obchodu...
Do ktorého obchodu? klausiame apie konkretų daiktą. Pavyzdžiui:
Do tohto obchodu, do toho nového obchodu na Dlhej ulici...

Aké tričko sa ti páči? biele, červené, dlhé, krátke, moderné....
Ktoré tričko sa ti páči? tamto, toto biele, to červené...

Skirtumas tarp radi – rady

Chcete ísť s nami?

`Veľmi` `radi`!	vyrai arba vyrai + moterys, vaikai	vyriškoji giminė, gyvos būtybės
`Veľmi` `rady`!	tik moterys arba vaikai	visos kitos giminės
`Oni` `sú` `radi`.	vyrai arba vyrai + moterys, vaikai	vyriškoji giminė, gyvos būtybės
`Ony` `sú` `rady`.	tik moterys arba vaikai	visos kitos giminės

Jeigu grupėje yra nors vienas vyras, berniukas (daiktavardis turi būti vyriškosios giminės), turime vartoti oni (radi).