1. Strona główna
  2. O języku

Słowacy za granicą

Obecnie za granicą przebywa 2,8 mln Słowaków. Prawo dotyczące Słowaków mieszkających za granicą zostało przyjęte w 2005 roku. Reguluje ono sytuację obcokrajowców słowackiego pochodzenia, ich prawa i obowiązki na terenie Republiki Słowackiej, procedury nadawania statusu Słowaka na obczyźnie i zakres powinności rządu wobec Słowaków zamieszkujących poza granicami kraju. Słowak na obczyźnie to osoba, która nie posiada obywatelstwa słowackiego, ale ma narodowość słowacką lub słowackie pochodzenie i posiada słowacką świadomość kulturowo-językową. Przez świadomość kulturowo-językową rozumie się co najmniej bierną znajomość języka słowackiego połączoną z podstawową orientacją kulturową lub aktywne przejawy działalności na rzecz społeczności słowackiej. Dane pochodzące z różnych państw na temat liczby zamieszkałych tam Słowaków różnią się znacząco między sobą.

Określony prawem status mniejszości narodowych mają tylko Słowacy żyjący w krajach środkowej i południowej Europy. Z reguły są to mniejszości z głęboko zakorzenionymi tradycjami, własną świadomością narodową i zintegrowaną społecznością. Słowacy żyjący w zachodniej Europie i za oceanem mają status mniejszości narodowych zgodny z prawem konkretnych państw.

Słowaków za granicą można podzielić na dwie grupy:

  • a. Na Słowaków, którzy stali się obywatelami obcych państw w wyniku zmian politycznych, po rozpadzie Austro – Węgier w 1918 r. oraz, w przypadku Zakarpackiej Ukrainy w roku 1945 roku i ich potomków. W tym okresie duża liczba Słowaków (zamieszkałych tam w wyniku wcześniejszej migracji lub po zakończeniu wojen z Turkami) pozostała na terenie dzisiejszych Węgier, Serbii, Chorwacji, Rumunii, Ukrainy i Polski. Początkowo Słowacy na Węgrzech byli zmuszani do asymilicji, szczególnie po I wojnie światowej. Dziś węgierskie statystyki wskazują na istnienie mniejszości liczącej tylko 10 450 osób (1990 r.). Tymczasem przybliżona liczba wynosi ok. 110 000 osób
  • b. na Słowaków, którzy migrowali za granicę w drugiej połowie XIX w. (z Austro-Węgier), po I wojnie światowej (z Czechosłowacji), po II wojnie światowej, szczególnie po 1948 r., aż do chwili obecnej.

Najwięcej Słowaków żyje w USA – 1 200 000 (statystyki z roku 1990 podają liczbę 1882 915). W Kanadzie zaś około 100 000 (statystyki podają, ze jest to liczba 29 350, przy czym różnice w danych są spowodowane innym sposobem dokonywania spisu ludności w Kanadzie i USA). Liczba Słowaków w Ameryce Południowej to 50 000 (najwięcej w Argentynie, Brazylii, Urugwaju i Wenezueli). Australia i Nowa Zelandia to 12 000, Niemcy – 25 000, Austria – 25 000, Francja – 13 000, a Wielka Brytania – 90 000. W innych krajach liczba Słowaków nie przekracza kilkuset osób.

W wielu krajach językiem słowackim włada tylko pierwsze pokolenie emigracji (Argentyna, inne kraje Ameryki Pd., Australia, Szwajcaria). Kolejne pokolenia komunikują się tylko w języku obowiązującym w kraju zamieszkania. W USA językiem słowackim posługują się także potomkowie emigrantów, tworzą jednak specyficzne słowackie dialekty. Wszystko zależy od sposobu organizacji szkolnictwa.

Na przykład w Rumunii (inaczej niż na Węgrzech i w Polsce) funkcjonują słowackie szkoły. Pozytywna rolę w podtrzymywaniu umiejętności językowych dzieci emigrantów jest uczestnictwo w Letniej Szkole Słowackiej Kultury i Języka w Bratysławie, która prowadzi kursy dla rodaków z zagranicy już 40 lat.

W Czechach obniża się liczba słowackich dzieci z tego względu, że na 52 000 mieszkających tam mieszanych małżeństw, aż 95,5% przyjmuje narodowość czeską, a tylko 4,2% słowacką.

Portale internetowe Słowaków mieszkających za granicą.